Các bài thuốc kỳ diệu từ sinh vật
Việc sử dụng những sản vật của tự nhiên để làm thuốc chữa bệnh cho con người đã có từ lâu đời và là một nguyên lý căn bản của y học phương Đông.
Tuy nhiên, không phải chỉ "ăn gì bổ nấy", mà các sản phẩm tự nhiên như tụy của bò và lợn, nước tiểu của ngựa và rắn; nọc rắn hay nước bọt của đười ươi Gila cũng được Tây y chú ý đến. Thậm chí, chúng hiện vẫn đang là một nguồn dược liệu dồi dào để giúp bảo vệ cho cuộc sống của con người.
Những bài thuốc bất ngờ từ động vật
Các nghiên cứu của y học hiện đại trên súc vật có thể coi là đã được bắt đầu vào năm 1921 khi người ta bắt đầu phát hiện ra bệnh đái tháo đường (Diabetes). Giải Nobel y học đầu tiên thuộc về phẫu thuật viên người Canada Frederick Banting và cộng sự Charles Best, do phát hiện ra insulin có trong tụy bò và lợn có khả năng làm hạ đường máu. Cũng từ đó mà insulin lấy từ tụy của lợn và bò đã góp phần bảo vệ được cuộc sống cho 15 triệu người bị mắc bệnh đái tháo đường.
Thế giới động vật đã cống hiến cho con người rất nhiều loại thuốc chữa bệnh quan trọng. Thuốc ức chế men chuyển Captopril vốn dùng để hạ huyết áp được lấy ra từ một loài rắn độc ở Brazil. ARA-C, chất được tổng hợp từ những thành phần của con sứa vùng Caribe dùng để chữa bệnh bạch cầu dòng lympho. Integrelin, được chiết xuất từ protein trong nọc độc của một loại rắn nhỏ ở vùng Đông Nam, được dùng trong điều trị hội chứng mạch vành cấp. Calcimar và Miacalcin là calcitonin hormones lấy được từ cá hồi Coho và được dùng để chữa chứng loãng xương...
Hiện nay, một loại thuốc đang được nghiên cứu là exanetide được lấy ra từ nước bọt con thằn lằn, đặc biệt là một loại men trong nọc độc của quái vật Gila có tác động làm giảm cân.
Một trong những thuốc được sử dụng rộng rãi nhất được lấy từ động vật là Premarin, một loại estrogen vẫn được dùng trong liệu pháp điều trị hormon thay thế cho phụ nữ mãn kinh. Thuốc được chiết ra từ nước tiểu của những con ngựa có thai. Những sản phẩm có ích từ tổ chức của động vật là cơ hội tốt cho nhiều nhà khoa học tìm tòi và chúng được tìm thấy chủ yếu từ nhện, bò sát và các sinh vật biển nhiều hơn là ở động vật có vú.
Thật khó mà thấy hết tiềm năng của các loại thuốc phát hiện được từ trong kho tàng thiên nhiên. Một số chất hóa học như những hợp chất trong nọc độc của con nhện có thể có những ứng dụng lớn trong y học. Nọc độc của chúng khi được tiêm vào sẽ làm tiêu hủy con vật hay làm bất lực chúng vì trong nó chứa các độc tố thần kinh có thể ức chế các thụ thể vận động. Có chừng 100 - 200 loài nhện đã được nghiên cứu trong số 30.000 loài nhện mà con người biết tới.
Công ty NPS Pharmaceuticals chuyên nghiên cứu và phát triển các loại thuốc trên nền tảng các nọc độc của nhện và bò cạp hiện đang nghiên cứu một nhóm thuốc mới có tên gọi "delucemines" (NPS1506) có tác dụng bảo vệ các tế bào não và hạn chế tế bào não chết trong các cơn đột quỵ do có khả năng dự trữ các nguồn tưới máu. Loại thuốc này cũng có hiệu lực với việc điều trị chứng trầm cảm.
Con ốc sên hình nón được nói đến nhiều do vẻ đẹp cũng như độc tính của chúng, mà đôi khi nó có đủ sức giết chết cả một người đang bơi. Độc tố chết người gồm một chất xuất hiện nhiều trong thành phần của conopeptides. Tuy nhiên, chúng đã được sử dụng để tổng hợp nên một số loại dược phẩm như Cognetix, Inc. dành cho các cơn đau cấp và mãn tính, động kinh, giảm đau vùng, bệnh tim, đột quỵ, đau thần kinh cơ vùng lưng, xơ cứng rải rác và chấn thương tủy sống.
Những ứng dụng trong tương lai
- Trị những cơn đau chết người: ABT 594 được lấy từ da một loài ếch ở Nam Mỹ có hiệu quả giảm đau gấp nhiều lần morphin mà không gây ra tác dụng phụ nào.
- Ung thư: TM 601 được chiết xuất từ bò cạp vàng Israel và có tác động lên một loại u não ác tính gọi là glioma tumors mà không gây hư hại gì cho các tế bào lành. ET 743, lấy từ dịch tiết ra của chúng đã được dùng để điều trị ung thư buồng trứng và ung thư các mô mềm.
- Tai biến mạch máu não: Ancrod (Viprinex ở Mỹ) là một chất chống đông có hiệu lực để phòng ngừa tổn thương và chết tế bào ở những người bị đột quỵ. Hoạt lực của chúng được lấy ra từ nọc độc của loài rắn lục ở Malaysia và Đức, nơi Ancrod đã bán được với số lượng lớn hằng năm và người ta phải lấy chúng từ 3.000 con rắn. Nhiều nguồn chất chống đông khác cũng đã được tìm thấy và việc sử dụng chúng lâu dài trên bệnh nhân tai biến mạch máu não đã được nghiên cứu và tỏ ra có hiệu quả.
- Kháng sinh (Antibiotics): Một chất có tên gọi là magainin 2 được lấy từ da ếch và nó tỏ ra có nhiều hứa hẹn trong việc nghiên cứu để tạo ra các kháng sinh mới mà vi khuẩn không thể hình thành sự đề kháng với chúng được.
Như vậy, việc bảo vệ thiên nhiên và những cánh rừng nhiệt đới là điều rất cần thiết để duy trì lại sự cân bằng sinh thái và tạo ra nguồn nguyên liệu dự trữ cho việc sản xuất thuốc về lâu dài.
(Theo vietbao)
[
Trở về]
