Mèo trong Đông Y
Trong số các con vật được người nuôi dưỡng, mèo là động vật gần gũi loài người nhất bởi vóc dáng thon nhỏ, dịu dàng, nhanh nhẹn với bộ lông mịn màng, đẹp mắt, lại có vẻ “trìu mến” khi tiếp xúc với con người, nhất là các em nhỏ rất yêu quý mèo. Ngoài khả năng diệt chuột bảo vệ tài sản, vật dụng cho con người, mèo còn là nguồn lợi dược liệu có giá trị trong Đông y. Bài viết này chủ yếu nêu việc Đông y đã sử dụng các bộ phận của con mèo để chữa trị bệnh như thế nào.
Bộ phận dùng. Đông y đã dùng nhiều bộ phận của mèo làm thuốc, như: Thịt mèo gọi là Miêu nhục; Xương mèo gọi là Miêu cốt, xương đầu mèo tên Miêu đầu cốt; Mật mèo tên Miêu đởm, gan Mèo tên Miêu can. Ngoài mèo nhà còn dùng mèo rừng: thịt mèo rừng là Ly nhục, xương mèo rừng là Ly cốt…
Tính vị công năng
* Thịt Mèo: Có vị ngọt, mặn, chua, tính ấm, không độc, có tác dụng tiêu thũng, chống lao lực, giảm đau, chữa ho lao nặng, bệnh đậu, phong tê thấp đau, trĩ lâu năm, bỏng lửa.
Ngày dùng 50 - 100g dưới dạng nấu chín hoặc sấy khô tán bột uống. Hải Thượng Lãn Ông đã ghi nhận trong Y tông tâm lĩnh:
“Miêu nhục thường gọi là thịt mèo
Ngọt, chua, không độc, ôn hòa điều
Hay trừ cổ độc, ho lao nặng
Mụn, trĩ lâu năm uống cũng tiêu”
Thiền sư Tuệ Tĩnh trong Nam dược thần hiệu cũng ghi: “Thịt mèo vị ngọt, chua, tính ấm, không độc, chữa được bệnh cổ độc, bệnh lao, bệnh đậu và bệnh thử trĩ lâu năm cũng tiêu hết”.
* Xương mèo. Có vị ngọt, tính ấm, có tác dụng giải độc, tiêu thũng, sát trùng, bổ dưỡng.
Xương đầu mèo. Dùng trị ho lao nặng, mụn nhọt, ác sang.
Xương đầu mèo đen có vị ngọt, tính ấm có tác dụng bổ dưỡng. Ngâm rượu uống làm thuốc bổ, giảm đau nhức, dùng thích hợp với người cao tuổi.
Xương mèo rừng có vị ngọt cay ấm, không độc, có tác dụng khu phong thấp, tráng gân, xương, an thần.
* Mật mèo: (thường là Mật mèo đen) có vị đắng, tính hàn, có tác dụng giảm đau, chống co thắt. Mật mèo rừng pha chế thuốc chữa đau mắt.
* Gan Mèo được dùng chữa thở gấp (suyễn tức).
Ngoài ra, theo kinh nghiệm dân gian: Các dân tộc ít người ở vùng Tây Bắc dùng thịt và dạ dày mèo rừng chữa cơ thể suy nhược, xanh xao, gầy yếu.
Bài thuốc có sử dụng các bộ phận của mèo
* Bài “Vô giá tán” Hải Thượng Lãn Ông đã dùng để trục mạnh cho đậu phát ra và chữa các chứng vết lở không có sắc màu: Răng người, răng mèo, răng heo, răng chó đều đốt tồn tính, các vị bằng nhau, tán nhỏ, liều uống 1g mỗi lần, uống với rượu nóng.
* Trị ho suyễn do đờm khí. Xương đầu mèo đốt cháy thành tro, tán nhỏ, mỗi lần dùng 12g uống với rượu.
* Trị lao truyền thi. Gan mèo đen (đừng cho dính nước) thái sống, phơi khô, tán bột, mỗi lần uống 4g với rượu nhạt vào lúc đói, rất hiệu nghiệm.
* Trị trẻ em kinh phong khí nghịch, nôn mửa, co quắp, đờm tắc, chân tay co rút mắt trông lệch. Đầu mèo đen đốt thành tro, tán nhỏ, mỗi lần uống 2g với nước nóng pha với 1 ít rượu.
* Trị trẻ con lở bìu tinh hoàn, nước mủ rỉ ra liên miên. Xương đầu mèo đốt ra tro xức vào thì khỏi.
* Chữa trẻ bị ho lao, lao. Phân mèo lấy thứ ở trên mái nhà đã khô mới tốt, đem bọc đất ngoài, đốt, nghiền thành bột trộn với đường cát ăn.
* Chữa hen suyễn. Phổi mèo (1 bộ) băm nhỏ trộn với Lá sòi tía 80g, Ngũ vị 20g, làm thành chả nướng hoặc hấp chín ăn.
* Chữa đỉa hoặc sâu bọ chui vào tai. Nước đái mèo nhỏ vào tai sẽ làm cho đỉa, sâu bọ bò ra (Cách lấy nước đái mèo: Bắt mèo giữ chặt 4 chân, lấy Vỏ bưởi sát vào đít nó hoặc gừng tươi sát vào lỗ mũi, Mèo sẽ đái vọt ra, hứng lấy. (Kinh nghiệm của lương y Vũ Văn Kính).
* Chữa loét dạ dày - hành tá tràng. Thịt mèo ninh nhừ, thêm ít muối và rượu ăn trong ngày.
* Chữa thần kinh suy nhược, xuất huyết dưới da do dị ứng. Thịt mèo 100g (thái nhỏ), Đảng sâm 30g, Long nhãn 15g, tất cả đem hấp cách thủy, ăn cái, uống nước.
* Chữa gan thận hư nhược. Thịt mèo 100g, Kỷ tử 25g, Hoàng tinh 10g, Long nhãn 10g, tất cả đem nấu chín, ăn cả cái lẫn nước.
* Chữa cam tẩu mã. Xương đầu mèo đen 1 cái, đốt tồn tính, tán bột. Mỗi lần uống 10 - 15g với rượu.
* Chữa đau khớp, trĩ nhọt độc, cam tích. Xương mèo rừng tán bột, dùng uống hoặc đốt thành than đắp ngoài.
* Chữa trường phong hạ huyết, trĩ lậu, tràng nhạc, du phong. Thịt mèo rừng đốt tồn tính, tán bột mỗi lần uống 4 -8g
* Làm thuốc bổ chữa suy nhược, còn dùng trị khớp xương đau buốt, du phong, ế cách, chứng cam, tràng nhạc, mụn nhọt độc, mất ngủ: Xương Mèo rừng ngâm rượu uống.
Chú ý.
- Dùng uống trong, ngâm rượu tán bột làm hoàn. Dùng ngoài thường đốt cháy lấy tro xoa.
- Gần đây ở nước ta nhất là một số thành phố lớn xuất hiện cửa hàng bán món ăn từ thịt mèo mang tên “hổ đồng bằng” hay “tiểu hổ” coi là món ăn đặc sản, hấp dẫn khách du thực. Tại Hà Nội và một số nơi khác còn quảng cáo “Tại đây có bán cao tiểu hổ vừa bổ vừa trị được nhiều bệnh”. Điều này khiến cho mèo đang ở vào thế nguy hiểm sẽ bị tiêu diệt nghiêm trọng, dẫn đến sự mất đi cân bằng sinh thái trong tự nhiên và trong đời sống xã hội. Mỗi chúng ta hãy vì môi trường sống tốt đẹp mà cần nêu cao trách nhiệm bảo vệ loài mèo vì đó là vật nuôi hữu ích cho mỗi gia đình Việt Nam.
(Theo thuvienhaiphu)
[
Trở về]
